فساد سیستماتیک و فروپاشی حکومت پهلوی

بخشی از یک گفتگو با نشریه چشم انداز ایران با عنوان «فساد سیستماتیک و فروپاشی حکومت پهلوی»، که در شماره 95 دی و بهمن 1394 چاپ شد. تاریخ گفتگو تابستان سال 1394 است:

پرسشی که پیش می‌آید این است که فساد در اغلب جاهای دنیا وجود دارد، پس چرا در آنجا انقلاب صورت نمی‌گیرد؟
پرسش خوبی است. در این بحثی نیست که فساد در همه‌جای دنیا وجود دارد، مقصود ما فساد نهادینه‌شده و فراگیر است که جامعه را از حالت تعادل خارج می‌کند و راه هرگونه اصلاحی را مسدود می‌کند. در رژیمی که کلیه ارکان به نحوی از انحا با فساد گره ‌خورده باشند، نمی‌توان بخشی از جامعه را اصلاح کرد، زیرا چنین امری شدنی نیست. شاه دستگاه عریض و طویل ساواک، دفتر ویژه اطلاعات و نهادهای نظارتی ذی‌ربط را داشت، اما همه آن‌ها را خنثی کرده بود. کسی جرأت نمی‌کرد رواج موریانه‌وار فساد گسترده در ارکان حکومت را به او خاطرنشان کند، زیرا شاه بیشتر ترجیح می‌داد افتخاراتی را که برای ایران‌زمین خلق کرده است، به گوش همگان برساند و بگوید: چه فرمان یزدان چه فرمان شاه! او حتی حاضر نبود در خلوت به سخنان همکاران سابق اما صدیق خود گوش بسپارد؛ کسانی مانند نصرالله انتظام، عبدالله انتظام، فریدون جم، علی امینی و کثیری دیگر از دیوان‌سالاران و سیاستمداران کشور که بارها وفاداری خود را به او نشان داده بودند. امینی در زمان کوتاه نخست‌وزیری خود در ابتدای دهه 40 شمسی، تعدادی از دزدان بیت‌المال را به زندان افکند، اما همه آن‌ها با وساطت شاه آزاد شدند. پیش از او رزم‌آرا هم برای مبارزه با مفاسد اقتصادی عده‌ای را در زمان خود بازداشت کرد، اما آن‌ها هم محاکمه نشدند. او زمانی متوجه شد اوضاع از چه قرار است که تاریخ به زیان او عمل می‌کرد، پس اقداماتی مانند بازداشت برخی سیاستمداران و دیوان‌سالاران سابق، نتوانست کمکی کند؛ زیرا دیگر دیر شده بود و سیاستمداران و مخالفان به او اعتمادی نداشتند. کلام آخر اینکه به نظر من همان سنت ابدی الهی که مقرر فرموده است اگر در جامعه‌ای ثروتمندانش راه فساد بپیمایند و جامعه را از اعتدال خارج کنند و راه ممانعت از گسترش فساد را مسدود کنند و عده‌ای به تعبیر قرآنی فرعون‌وار در زمین «علو» نمایند، «انا ربکم الاعلی» بگویند و حرث و نسل را به باد فنا دهند؛ همه‌چیز فرو خواهد پاشید. سقوط رژیم شاه که ادعای «خداوندگاری» داشت، از مصادیق و تجلیات این سنت الهی است.

منبع: PageFBook Hossein Abadian