«زمان‌پریشی» و حق رأی زنان ایرانی در اوائل سده بیستم میلادی

چهار مغالطه در تحلیل تاریخی- سیاسی: «زمان‌پریشی» (آناکرونیسم)،

                                                  «مکان‌پریشی» (آناتوپیسم)،

                                                  «متن‌پریشی» (کانتکستومی)،

                                                   «اکنون‌انگاری» (پرزنتیسم)

 

«زمان‌پریشی Anachronism به تحلیلی اطلاق می‌شود که پدیده را خارج از ظرف واقعی زمانی‌اش مورد بررسی قرار می‌دهد. منطبق کردن انگاره‌های جدید بر تاریخ باستان آناکرونیسم متداول در تاریخنگاری سده نوزدهم میلادی اروپای غربی بود برای مثال زمانی که از "دمکراسی آتن" سخن می‌گفتند و مختصاتی منطبق با دمکراسی جدید را بر آتن باستان حمل می‌کردند.» [۱]

 

امروز در یکی از کانال‌های مفید، که گاه به آن سر می‌زنم، یادداشتی خواندم درباره مذاکرات ۱۱ مرداد ۱۲۹۰ ش. دوره دوم مجلس شورای ملی. نویسنده محترم سخنانی از شیخ محمدتقی وکیل‌الرعایا درباره «حق رأی نسوان» نقل کرده‌اند و پاسخ‌های محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) و سید حسن مدرس را. 

 

۱۱ مرداد ۱۲۹۰ برابر با ۳ اوت ۱۹۱۱ است. اگر نویسنده محترم به «فضای زمانه» عنایتی داشتند می‌دیدند که وکیل همدان در پیشنهاد خود، در مقایسه با ایستارهای آن روز جهان، بسیار «پیشتاز» بوده است. اشاره‌ای می‌کنم به زمان برخورداری زنان از حق رأی در انتخابات مجلس در آن روزگار: 

 

در روسیه زنان در ۲۰ ژوئیه ۱۹۱۷، در زمان «دولت موقت» که پس از استعفای تزار نیکلای دوم تشکیل شد و قبل از انقلاب بلشویکی، از حق رأی برابر با مردان برخوردار شدند. در بریتانیا در ۶ فوریه ۱۹۱۸ به زنان (فقط زنان بالای ۳۰ سال که دارای مالکیت بودند) اجازه شرکت در انتخابات پارلمان داده شد و در نوامبر همان سال زنان اجازه یافتند بعنوان نماینده به مجلس عوام راه یابند. در قانون سال ۱۹۲۸ بریتانیا به همه زنان بالای ۲۱ سال اجازه داده شد مانند مردان در انتخابات رأی دهند. در آلمان در سال ۱۹۱۸ زنان از حق رأی برخوردار شدند. در ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۲۰ به زنان سفیدپوست حق رأی در انتخابات کنگره داده شد ولی زنان سیاهپوست تنها در سال ۱۹۶۵ به این حق دست یافتند. در ایتالیا در سال ۱۹۴۵ به زنان حق رأی در انتخابات مجلس داده شد. [۲] و مهم است بدانیم که زنان فرانسه بسیار دیرتر از روسیه و بریتانیا و آلمان، در ۲۱ آوریل ۱۹۴۴، به حق رأی برای شرکت در انتخابات مجلس دست یافتند. [۳]

و نیز به یاد داشته باشیم که در بریتانیا، مقارن با دولت هربرت اسکوئیت (۱۹۰۸- ۱۹۱۶)، که همزمان است با پیشنهاد وکیل همدان در مجلس دوم، وقتی که مسئله حق رأی زنان مطرح شد، اسکوئیت گفت: «اگر زنان حق رأی به دست آورند تصور نمی‌کنم قوه مقننه ما محترم‌تر یا زندگی اجتماعی ما غنی‌تر شود.» و لرد کرزن بعدها گفت: «این کار بریتانیا را مضحکه سایر ملت‌ها خواهد کرد.»

1- t.me/abdollahshahbazi/3613
2- Women's suffrage, https://en.wikipedia.org/wiki/Women%27s_suffrage
3- France marks 70 years of women’s voting rights, by FRANCE 24, Latest update : 2014-04-21, 

http://www.france24.com/en/20140421-france-womens-voting-right-anniversary